Şahıs şirketi veya işletme, bir kişinin kendi adı altında ve kendi sorumluluğu altında iş yapmasını sağlayan bir ticaret şirketi türüdür. Bu özelliği diğer şirket türlerinden ayrılan en belirgin yanıdır. Türkiye’deki ticaret hukuku bağlamında şahıs şirketi “tek kişilik şirket” olarak adlandırılmaktadır. Şahıs şirketi, sahibinin kişisel servetini ve işle ilgili sorumluluklarını birleştiren bir iş modelini temsil eder. Tüm sorumluluk şahıs şirketi kurucusuna ait olduğu için işletmenin borçlarından da kişisel olarak sorumludur. Bu şahıs şirketinin sahibi ile işletmesi arasında bir ayrım olmadığı anlamına gelir. Şahıs şirketi genellikle küçük işletmeler, esnaf ve girişimciler için benzersiz bir seçimdir çünkü daha az formalite gerektirir ve yönetimi daha esnektir.
Şahıs Şirketi Hakkında Bilmeniz Gereken Artı ve Eksiler
Her şirket tipinde olduğu gibi işletmelerin de bazı olumlu ve olumsuz yanları bulunuyor. Şahıs şirketinin en büyük avantajları arasında “kurulumunun kolay olması” yer alıyor. Daha az formalite ve daha hızlı işlemlerle gerekli yeterlilikleri sağladıktan sonra kolay bir şekilde şirketinizi kurabiliyorsunuz. Şirketin kuruluşu sırasında az maliyet harcanması ve şahıs şirketlerinin vergi avantajlarının bulunması bu şirket türünü daha cazip hale getiriyor. Şirket sahibi olarak kişisel tercih ve ihtiyaçlarınıza göre işletmenizi yöneterek “esnek yönetimin” faydalarından da yararlanabiliyorsunuz.
Esnek yönetim sayesinde karar alma süreçleri de hızlı gerçekleşerek işlerinizin istediğiniz gibi gitmesine fayda sağlıyor. Ayrıca şahıs şirketi kurmanın temel kuralı da olan “tek sorumluluk” kavramı sayesinde işletmenin tüm mali denetimleri sizi bağlı oluyor. İşletme ve şirket sahibi tek bir alanda birleşerek işlerin daha uyumlu gitmesini sağlayabiliyor.
Bu olumlu yanlarının yanında şahıs şirketinin dezavantajları da bulunmaktadır. En önemli dezavantajlardan biri aynı zamanda avantajı da olan tek sorumluluk kavramıdır. Şirket sahibinin ve işletmesinin bir olması işleyiş açısından olumlu ve rahat olsa da borçlar konusunda tehlikeli olabilir. Her işletmenin kârı olduğu kadar borçları da olabiliyor. Bu durumda işletmenin şirket sahibinin mal varlığına bağlı olması borçların kişinin kendi varlığına da zarar vermesine sebep olabiliyor. Kişisel varlık tanımını kaldıran bu duruma dikkat edilmediğinde zararı daha büyük hale getirebiliyor. Diğer dezavantaj ise büyüme ve sermaye artışı için sınırlı bir olanağa sahip olmasıdır. İşletme sahibinin “sınırlı sermayeye” sahip olması şirketi büyütme sürecini biraz yavaşlatabilir ya da zorlayabilir.
Şahıs Şirketi Nasıl Kurulur?
Bu süreçte şirket kurmanın sorumluluklarını, yaptığınız işin resmi bir süreç olduğunu kavrayarak adım adım bu işlemleri gerçekleştirmelisiniz. Bu süreçte yapmanız gerekenleri size maddeler halinde aktararak şirket kurmayı kolaylaştıracağız.
- Resmi Evraklar: Ticaret Siciline tescil edilen imza beyannamesi, vergi dairesi ya da internet üzerinden temin edebileceğiniz başvuru formu, ikametgâh bilgisi, vesikalık fotoğraf, kimlik fotokopisi gibi gerekli evraklarınızı ayarlamalısınız
- Vergi Dairesine Başvuru: İşletmenizi vergi dairesine kaydettirerek sözleşme damga vergisi vermek zorundasınız. Vergi hesap numarası alarak vergi levhası almalısınız. Gider pusulanızı ve fatura belgelerinizi çıkartmalısınız.
- Şirket Tescili/ Ticaret Siciline Kayıt: Bu işlem şirketinizin kurulma amacı, ticaret unvanı gibi önemli bilgileri içeren bir süreçtir ve şirketinizi resmileştirir. Ticaret Sicil Müdürlüğüne başvurarak bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
- İşyeri Açma Ruhsatı: Şirketiniz için fiziki bir mekân açmayı düşünüyorsanız belediyeden işyeri açma ruhsatı almalısınız. Şirketiniz resmi olarak kurulsa bile fiziki bir mekân açmanız için de resmî belge talep etmelisiniz.
- Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İşlemleri: bir işveren olarak çalışanlarınızın kaydını yaptırmanız gerekir. Resmi kayıt yaptırmadan sigortasız işçi çalıştırmak yasalara aykırıdır. Bu yüzden şirketinizin her çalışanının kaydını yaptırdığınızdan emin olun.
Şahıs Şirketinin En Önemli Özellikleri
Şahıs şirketi birçok belirgin özelliği bünyesinde barındıran bir şirket tipidir. Öncelikle sorumluluk açısından şirket sahibinin kişisel mal varlığı ile işletmenin mal varlığı arasında bir ayrım yapmadığını belirtmiştik. Bu durum işletmenin doğan borçlarından şirket sahibini tam anlamıyla sorumlu tutar.
Ticaret unvanı seçimi şahıs şirketinin iş yapış şeklini yansıtır ve çok önemlidir. İşletme genellikle sahibinin adı veya soyadı ile belirli bir ticaret unvanını kullanır bu da işletmenin faaliyet alanına ve kanunların belirlediği kurallara uyumu gerektirir.
Sermaye yapısı açısından şirket sahibinin belirli bir sermaye miktarını yatırmak zorunluluğu olmadığından işletmenin büyüklüğü ve ihtiyaçları tamamen kişinin kendi mal varlığına bağlıdır.
Şahıs şirketinin kuruluşu ve kaydı Ticaret Siciline kaydedilerek gerçekleşir. Bu kayıtta ticaret unvanı faaliyet konusu ve diğer önemli bilgiler yer alırken vergi mükellefiyeti için ayrıca vergi dairesine kayıt yaptırmak gereklidir. Şirket sahibinin kişisel gelir vergisi beyannamesi üzerinden vergilendirilir. Şirketin elde ettiği kazanç sahibinin gelir vergisine tabi tutulur.
İşleyiş ve yönetim şahıs şirketinin sahibine aittir. Bu iş kararlarını alma işletmenin günlük işleyişi ve finansal yönetimi gibi unsurları içerir. İş kolu ve faaliyet alanı şahıs şirketinin belirli bir iş kolunda faaliyet göstermesini ifade eder. İş koluna ve faaliyet alanına göre belirli izin ve ruhsatların alınması gerekebilir.
Şahıs şirketi genellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için uygundur bu da büyük ölçekli işletmelerin gereksinimlerini karşılamakta sınırlamalar olabileceği anlamına gelir.
İşletme sahibi, işletme faaliyetleri sırasında karşılaşabileceği hukuki ve finansal risklere karşı dikkatli olmalı ve gerektiğinde profesyonel yardım almalıdır. Şahıs şirketi kurma süreci ve kuralları zaman içinde değişebilir, bu nedenle güncel bilgiler için yerel ticaret odası, vergi dairesi veya bir hukuk danışmanına başvurarak işletmenizin yasal işlemlerinin düzenli gittiğinden emin olabilirsiniz.
